Ewangelia Mateusza 22,34-40

Gdy pojawia się przed Jezusem uczony w Piśmie faryzeusz, stawiając pytanie o najważniejsze przykazanie, to tak jakby dziś ortodoksyjny żyd zapytał: Które z 613 micwot (248 nakazów i 365 zakazów), czyli przykazań, uznajesz za najważniejsze? Każde zaś wywodzi się z Tory, która jest niepodważalnym źródłem Objawienia tak dla saduceusza jak i dla faryzeusza. Sytuacja pytanego nie do pozazdroszczenia, bo jest pułapką prowadzącą do ośmieszenia i do wykazania niewiedzy lub co najmniej niekonsekwencji rozumowania.

W czasach Pana Jezusa saduceusze toczyli ostre spory z faryzeuszami. Dzieliły ich istotne różnice w interpretacji Pisma Świętego. Saduceusze wywodzili się ze środowiska kapłanów świątynnych, byli arystokratami i mieli nadreprezentację w organach władzy żydowskiej. W przeciwieństwie do faryzeuszy odrzucali prawo ustne i proroków, uznając jedynie Torę (Pięcioksiąg Mojżeszowy: Rodzaju, Wyjścia Kapłańska, Liczb i Powtórzonego Prawa). Nie wierzyli w nadprzyrodzone istoty jak anioły i demony, oraz w nieśmiertelność. Mówiąc dzisiejszym językiem, w stosunku do zachowawczych faryzeuszy byli środowiskiem otwartym, również na wpływy greckie. Faryzeusze nie wywodzili się spośród kapłanów, ale gorliwie studiowali Pismo i starali się stosować je literalnie w życiu codziennym.

Powtórzmy pytanie uczonego w Piśmie:” Nauczycielu, które z przykazań Prawa uznałbyś za najważniejsze?”

W judaizmie istniały dwie tendencje: pierwsza to rozszerzanie prawa w setkach przepisów i reguł. Druga zaś starała się zawrzeć je w jednym zdaniu, w ogólnym stwierdzeniu. Istniały w istocie dwie szkoły nauczania. Byli tacy, którzy uważali, że istnieją bardziej i mniej ważne przepisy prawa, wielkie nakazy i zakazy które wszystkie należy poznać. Ale byli i tacy, którzy bardzo sprzeciwiali się takiemu ujęciu i twierdzili, że każda najmniejsza nawet zasada jest na równi obowiązująca.

Wbrew założeniom uczonego faryzeusza, który zapewne był ze swojego podstępu bardzo dumny, Pan Jezus odpowiada w sposób nieoczekiwany a przecież oczywisty. Przypomnijmy sobie choćby to, że - ku zgorszeniu faryzeuszy - w szabat uzdrawiał i pozwalał uczniom na zrywanie kłosów. Pan Jezus nie przeczy w odpowiedzi, ani saduceuszom, ani faryzeuszom. Ani nie koncentruje się na dzieleniu włosa na czworo. On wskazuje jedynie na to, czego Bóg oczekuje od człowieka.

Pan Jezus odpowiada: „Masz kochać Pana, swojego Boga, całym swoim sercem, całą swoją duszą i całą swoją myślą. To jest największe i pierwsze przykazanie. Drugie zaś, podobne temu, brzmi : Masz kochać swojego bliźniego tak jak samego siebie. Na tych dwóch przykazaniach opiera się całe Prawo i Prorocy”. Tym samym wykazuje absurd niekończących się rozważań o drobiazgach, gubiących istotę rzeczy.

Odpowiadając uczonemu, Pan posłużył się dwoma wielkimi przykazaniami, zestawiając je razem.

1. "Słuchaj Izraelu Pan jest Bogiem naszym, Pan jedyny. Będziesz tedy miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej siły swojej.” To proste zdanie ( Pwt 6,4-5 ) stanowi credo judaizmu. Nazywa się Szema Israel! (שמע ישראל) czyli „Słuchaj Izraelu!”. Szema była przechowywana w małym cylindrycznym pudełeczku zwanym tefilin, które pobożni Żydzi nosili na czole i nadgarstku podczas modlitwy. Takie pudełeczka zwane mezuza były i wciąż są przymocowane do drzwi żydowskich domów, aby przypominać o Bogu przy wejściu i wyjściu. Pan Jezus cytując to zdanie jako pierwsze przykazanie był w zgodzie z każdym pobożnym żydem.

2. „Nie będziesz się mścił i nie będziesz chował urazy do synów twego ludu, lecz będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego. Jam jest Pan! (Kpł 19, 18). Zauważmy, że w tekście oryginalnym dotyczyło ono bliźniego rozumianego inaczej niż dziś, tj. każdego Żyda, w szczególności wierzącego żyda Nie obejmowało ono pogan, w stosunku do których dozwolona była nienawiść. Zatem, Pan Jezus staremu rozumieniu postrzeganiu prawa nadał nie tyle nowe co odnowione znaczenie w zgodzie z wolą Boga.

Nie liczba nakazów i zakazów, ani nie ich przestrzeganie dla samej zasady, jest Bogu miłe, ale wiara w Boga, która objawia się czynieniem dobra wobec innych ludzi (Gal 5, 6). Tę prostą lekcję przekazuje nam Pan Jezus do przemyślenia i do wyhamowania niekończących się sporów, dyskusji i debat dzielących włos na czworo. Miłuj Boga! Miłuj bliźniego!

kcz